Czym jest 13. emerytura i kto może na nią liczyć?
13. emerytura, znana również jako trzynastka dla emerytów, to dodatkowe świadczenie pieniężne wypłacane corocznie dla osób pobierających emerytury i renty. Stanowi finansową formę wsparcia dla seniorów i osób na świadczeniach z systemu ubezpieczeń społecznych. Świadczenie to zostało po raz pierwszy wypłacone w 2019 roku i od 2020 jest gwarantowane ustawowo.
Uprawnieni do otrzymania 13. emerytury są wszyscy emeryci i renciści objęci systemem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), służb mundurowych, a także osoby otrzymujące świadczenia i zasiłki przedemerytalne oraz renty socjalne. Oznacza to, że obejmuje bardzo szeroką grupę społeczną – według danych ZUS, łączna liczba uprawnionych przekracza 9 milionów osób.
Ile wynosi 13. emerytura w 2024 roku?
13. emerytura wypłacana jest co roku w stałej wysokości, odpowiadającej minimalnej emeryturze obowiązującej w danym roku. W 2024 roku minimalna emerytura wynosi 1 780,96 zł brutto, co oznacza, że właśnie taka kwota zostanie wypłacona w ramach trzynastki.
Warto zaznaczyć, że jest to kwota brutto i od niej pobierane są składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczka na podatek dochodowy. Ostateczna kwota, jaką emeryt otrzyma na konto (czyli tzw. „na rękę”), wynosi około 1 639,91 zł netto, w zależności od indywidualnych potrąceń.
Kiedy wypłacana jest 13. emerytura?
13. emerytura wypłacana jest raz w roku, zazwyczaj wiosną. W 2024 roku ZUS rozpoczął wypłaty już w kwietniu, równocześnie z tradycyjną emeryturą lub rentą. Osoby, które otrzymują świadczenia w różnych terminach (np. 1., 5., 10., 15., 20., 25. dnia miesiąca), dostają trzynastkę razem z tym świadczeniem.
Nie trzeba składać żadnego wniosku – wypłata 13. emerytury odbywa się automatycznie, na podstawie danych ZUS. Jeśli ktoś spełnia warunki do otrzymania świadczenia, pieniądze trafią do niego bez potrzeby podejmowania dodatkowych działań.
Czy trzeba spełniać dodatkowe warunki, żeby dostać trzynastkę?
13. emerytura przysługuje automatycznie wszystkim osobom, które na dzień 31 marca 2024 roku mają przyznane i wypłacane świadczenie emerytalno-rentowe. Nie ma tutaj znaczenia wysokość podstawowego świadczenia – zarówno osoby otrzymujące minimalną emeryturę, jak i ci, którzy mają wysokie świadczenia, dostaną taką samą kwotę trzynastki.
Jedynym ograniczeniem jest to, że osoba musi mieć czynne prawo do świadczenia – czyli musi już pobierać emeryturę lub rentę. Osoby, których świadczenia zostały zawieszone lub jeszcze nie zostały przyznane (np. są w trakcie rozpatrywania wniosku), nie otrzymają trzynastki w 2024 roku.
Czy 13. emerytura podlega zajęciom komorniczym?
Jedną z najczęściej zadawanych przez seniorów kwestii jest to, czy 13. emerytura może zostać zajęta przez komornika. Dobra wiadomość jest taka, że 13. emerytura jest wolna od potrąceń! Oznacza to, że nawet osoby mające zadłużenie i objęte egzekucją komorniczą otrzymają pełną kwotę trzynastki. Wynika to bezpośrednio z przepisów – dodatkowe świadczenie roczne zostało ustawowo zabezpieczone przed egzekucją.
Jak wygląda opodatkowanie 13. emerytury?
Choć 13. emerytura jest świadczeniem dodatkowym, nie jest ona całkowicie wolna od podatku. Podobnie jak standardowe emerytury, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz składką zdrowotną. W praktyce oznacza to, że z kwoty brutto (1 780,96 zł) odliczane są należności, a emeryt otrzymuje około 1 639,91 zł na konto bankowe lub w gotówce.
Nie jest to jednak świadczenie uwzględniane przy obliczaniu tzw. progu podatkowego czy wliczane do dochodu przy staraniu się o inne świadczenia socjalne. Trzynastka jest wypłacana poza limitem, co dla wielu seniorów ma pozytywne konsekwencje finansowe.
13. emerytura a inne dodatki – czy wpływa na zasiłki i świadczenia socjalne?
Wielu emerytów obawia się, że otrzymanie 13. emerytury może wpłynąć na inne świadczenia, np. dodatek mieszkaniowy, zasiłek pielęgnacyjny czy pomoc socjalną z MOPS-u. Na szczęście, zgodnie z aktualnymi przepisami, trzynastka nie jest wliczana do dochodu przy ustalaniu prawa do wielu świadczeń socjalnych.
Oznacza to, że jednorazowy wzrost dochodu w związku z dodatkiem nie powinien wpłynąć negatywnie na sytuację materialną seniorów korzystających z pomocy społecznej. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z pracownikiem socjalnym lub doradcą w ZUS.
Co w sytuacji, gdy ktoś zmarł przed wypłatą 13. emerytury?
W przypadku śmierci osoby uprawnionej do trzynastki przed datą wypłaty, świadczenie nie jest przekazywane rodzinie ani spadkobiercom. Tylko osoby żyjące w dniu wypłaty świadczenia i posiadające aktywne prawo do emerytury lub renty otrzymują 13. emeryturę. W praktyce oznacza to m.in., że jeśli osoba zmarła 30 marca, a wypłata przypadała na 5 kwietnia – świadczenie nie zostanie wypłacone.
Perspektywy na przyszłość – co z 14. emeryturą?
13. emerytura to już stały element wsparcia systemowego dla emerytów i rencistów, ale coraz więcej mówi się o 14. emeryturze, która na razie funkcjonuje jako dodatkowe, uznaniowe świadczenie wypłacane w niektórych latach. W 2023 roku świadczenie to było wypłacone po raz trzeci, a w 2024 również jest planowana jego wypłata.
W przeciwieństwie do trzynastki, czternastka jest świadczeniem uzależnionym od kryterium dochodowego. Jej wysokość i zasady wypłaty są ustalane co roku przez rząd. Warto trzymać rękę na pulsie i śledzić oficjalne komunikaty ZUS i rządu, by nie przegapić informacji o dodatkowych świadczeniach.
